Pinball games op de Commodore 64? Eerder heb ik Night Mission Pinball beschreven, maar er zijn natuurlijk nog veel meer flipperspellen voor deze populaire homecomputer gemaakt. Zoals Slamball. Exclusief uitgebracht voor de C64 in 1984.
Commodore 64
In 1982 voor het eerst op de markt. Pas in 1994 weer van de markt. En daar tussenin zijn een geschatte 12,5 miljoen exemplaren verkocht. Zijn succes heeft de C64 te danken aan een aantal zaken. Hij werd in gewone warenhuizen verkocht en niet alleen in stoffige computerwinkels. Daarnaast werd een groot aantal van de onderdelen door Commodore zelf gemaakt, waarmee ze de kosten ervan onder controle konden houden. En er was enorm veel software beschikbaar voor de C64, waarvan het grootste deel uit games bestond. Met 16 kleuren op het scherm zagen de spellen er prachtig uit en de 3-kanaals geluids-chip kon voor geweldige muziek en geluidseffecten zorgen. Er kon zelfs spraak uit de chip getoverd worden.
Opslagmedia
Iedereen die een C64 heeft gehad weet dat je heel makkelijk aan die games kon komen. De C64 gebruikte opslagmedia die kopiëren heel makkelijk maakte. In eerste instantie stonden de spellen vaak op een cassettebandje. Dat waren tijden waarin je echt tot rust kon komen als je een computerspelletje wou spelen, het duurde vaak een aantal minuten voordat het spelletje eindelijk was ingeladen. Natuurlijk was er de ‘1541’ disk drive, waar je 5,25 inch floppy’s in kon stoppen. Maar die was aanvankelijk duurder dan de C64 zelf, dus die vond je niet zo snel terug in de gemiddelde huiskamer. Zo’n floppy kon grotere games bevatten en de laadtijd was aanzienlijk korter dan die van spellen op een cassettebandje. Als je zelf Slamball hebt gespeeld, zul je deze waarschijnlijk wel op een cassette hebben gehad.
Klassieke bijscholing
Als Slamball is geladen en gestart, zie je een kaal introductiescherm dat begeleid wordt door een stukje pianomuziek. Het komt je misschien bekend voor. En dat kan kloppen, je hoort ‘Invention No. 14 in B-flat major (BWV 785)’ van Johann Sebastian Bach. Slamball is niet het enige spel dat in muzikaal opzicht is voorzien van een klassieke compositie. Andere componisten die ik voorbij heb horen komen in C64 games zijn bijvoorbeeld Beethoven, Strauss, Debussy, Brahms, Wagner, Grieg en ga zo maar door. Het kan dus zomaar zijn dat je, zonder dat je het door hebt gehad, urenlang klassiek bent bijgeschoold tijdens het spelen van games. Absolute nummer één moet wel ‘Toccata and Fugue in D-minor (BWV 565)’ zijn, ook van Bach. Die hoor je overal terug en dus zeker ook in games. Hoe komt dat? Het antwoord is voor de hand liggend; het auteursrecht van muziek vervalt in veel gevallen zeventig jaar na het overlijden van de maker. Dus iedereen mag de compositie gebruiken. En het ligt lekker in het gehoor, want iedereen kent het.
Complexe flipperkast
Slamball is uitgekomen in 1984, twee jaar na Night Mission pinball, en je kunt gelijk zien dat, ondanks dat beide spellen voor dezelfde computer zijn gemaakt, Slamball toch een aanzienlijk complexere flippergame is. De flipperkast in Slamball bestaat uit vier schermen en het beeld scrolt omlaag en omhoog om de bal te volgen, iets dat we eigenlijk alleen zien bij veel nieuwere flipperspellen. In algemene zin zie je dat de spellen voor de C64 in de loop van de tijd sowieso steeds beter werden, omdat de makers steeds meer uit die machine wisten te halen. Heden ten dage worden door enthousiastelingen nog steeds demo’s en games voor de C64 gemaakt, en het is wonderbaarlijk om te zien wat er mogelijk is met een 1 MHz processor en 64 kilobytes aan geheugen. Bijna onvoorstelbaar als je je bedenkt dat de hedendaagse PC een processor heeft die 3.000 keer sneller is (3 GHz), en 262.144 keer zoveel geheugen bevat (16 GB). Men weet bugs in het C64-systeem en de videochip zelfs zo te benutten dat er nog meer uit die ‘broodtrommel’ is te persen. De maker van Slamball, Stephen Biggs, was in 1984 echter nog niet zover, maar het scrollende speelveld is zeker een technisch hoogstandje. De geluidseffecten en de ‘muziek’ (een geestdodend en repeterend basloopje) tijdens het spelen zijn echter beneden de maat.
Pinball met een joystick?!
Nadat je bij het startscherm het aantal ballen (standaard vijf) en het aantal spelers (standaard één) hebt gekozen met F3 en F5, start je het spel met F7. Slamball bevat vier sets flippers, voor elk scherm een set. De besturing van de flippers is bijzonder te noemen, aangezien je deze alleen in beweging kunt krijgen met de joystick (de pijltjestoetsen in een emulator), wat heel tegennatuurlijk aanvoelt. Natuurlijk is een joystick de meest gebruikte spelbesturing bij een C64, het hier afgebeelde exemplaar is mijn absolute favoriet. ‘The Arcade’ is van Nederlandse makelij, hij heeft maar één knop (lekker overzichtelijk, in tegenstelling tot de controllers van tegenwoordig, die hebben er acht of meer) en hij is niet kapot te krijgen. Voor een flipperspel echter zou je toch zeggen dat het toetsenbord de enige juiste keuze is. Daar had Stephen voor dit spel duidelijk andere ideeën over. De linkerflippers beweeg je door de joystick naar links te bewegen, de rechterflippers door de joystick naar rechts te bewegen. Beide flippers kun je activeren door de joystick naar beneden te bewegen. Daarnaast kun je de ‘kast’ een beuk naar links en naar rechts geven door de vuurknop van de joystick ingedrukt te houden en de joystick naar links of rechts te bewegen. Het aantal keren dat je dit kunt doen is per spel anders en beperkt, overschrijd je het maximum dan heb je een TILT te pakken. Je kunt dit aantal tijdens het spel resetten door ervoor te zorgen dat de bal weer bij de plunger terecht komt via de openingen aan de rechterzijde van het speelveld.
Wat moet je doen?
Doel van dit flipperspel is om vier levels uit te spelen. Een level speel je uit door alle droptargets te raken. Dit zijn de gele solide vlakjes aan de rand van het speelveld. Als je een set targets geraakt hebt, worden de droptargets ‘open’, en verschijnt er een zwevende target, die weer verdwijnt als deze de rand van het speelveld raakt. Als je de zwevende target raakt, wordt de bonus-multiplier verhoogd en verandert de kleur van het speelveld. De multiplier is maximaal 4x. Als je dan echter weer een zwevende target raakt, is de multiplier weer 1x. Als je alle solide targets in het speelveld geraakt hebt, heb je het level gehaald. Dit is best een uitdaging, aangezien er droptargets zijn waar de bal via de flippers niet direct kan komen. Met wat geluk of gebeuk kom je er wel.
Hoe speelt dat spel dan?
Het blijft natuurlijk een game uit 1984, dus moet je er niet teveel van verwachten, toch speelt het spel heel redelijk. De bal gedraagt zich echter niet als een echte flipperbal, het lijkt meer op een stuiterbal. Het duurt soms ook best lang voordat de bal via een outlane draint, omdat de bal maar door blijft stuiteren. Een verlengde martelgang. En dan het feit dat de bal zwart wordt als deze iets raakt. Best hinderlijk, en dan druk ik mij nog subtiel uit. Er staat een gezichtje op de bal. Het komt erop neer dat je als speler de bal bènt (en daar wil ik het graag bij laten, want het verhaal erachter is echt te vaag). Ik vermoed dat Stephen de draaiing van de bal niet goed werkend heeft gekregen en dus maar besloten heeft om de bal zwart te laten worden bij contact met al dan niet bewegende objecten. Zo valt het niet op dat er niets van die draaiing klopt. Wat het spel echt speelbaar maakt, is de mogelijkheid om de bal behoorlijk bij te sturen, een goede kans om de bal weer bij de plunger te krijgen en het feit dat er bij tijd en wijle veel actie in het spel zit. En als je het spel met twee spelers speelt, mag de één de flippers bedienen, terwijl de ander zich kan bezighouden met het bijsturen van de bal.
Nostalgie verzachten?
Dat kan! Met een emulator zoals WinVICE kun je het spel prima spelen op macOS of Windows. Je kunt de ‘joystick’ in de emulator ook zo configureren dat je het spel toch fatsoenlijk met je toetsenbord kunt spelen. Voor wie nog een Commodore 64 heeft staan is het altijd maar de vraag of de spellen het nog doen. Cassettebandjes en floppy’s werken met magnetisme en het is na tientallen jaren altijd de vraag of ze nog werken. Dus emulatie is een prima alternatief. Daarnaast is ook van de Commodore 64 in 2018 een miniversie op de markt gebracht met een select aantal games, waar Slamball niet tussen zit. Er zit zoveel niet tussen. En dat is vaak het probleem met die minivarianten, ze bevatten lang niet alle games die je vroeger zo vaak hebt gespeeld. Wat dat betreft kun je beter een Raspberry Pi aanschaffen (dat is een computer die in je zak past) en deze voorzien van de RetroPie-image. Hiermee tover je je Raspberry Pi om tot retrogamingsysteem. Koop geen zogenaamde ‘Retrogaming kit’, RetroPie bevat standaard heel veel emulators die zonder verdere configuratie werken. Het is vaak een kwestie van games in het juiste foldertje zetten en je kunt ze daarna vanuit de speciale Retropie gebruikersinterface starten. Natuurlijk heb je wel een passende joystick of controller nodig, maar als je goed zoekt heb je zo een replica gevonden met een USB-aansluiting. Happy retrogaming!
Dit artikel is ook verschenen in het 2020 januari-nummer van de Spinner, het flippermagazine van de Nederlandse Flippervereniging.
